Von Ester Spagnolo-Müntener

Verzellt un zematrait bi Kaffi un Chuacha, zwüschet Tür un Angel, uf dr Stross oder suss ötschwo!

Es gith e soa viel zverzella, woma chönt ufschrieba, denn es würd alpot gseit: weisch no döt oder weisch no dr seb?

Weisch no?

Dr' Püntelimacher Uehli (Schwendener Ulrich, Burgerauerstrasse, Töpferei). Sicher, i magmi no guet ana erinnerea. Er het doch albigs a Pfiffa im Muhl gha! Jo genau, du seisches. Wega dera Pfiffa isch amol ötschis luschtigs gsi. Aeh klar, jetz chunts mer wieder in Sinn. Er het den vielfach Pfiffa nid glöscht, er hät si eifach brennend in Tschoapasagg ia versorged. Aber das hen jo nid alli Lütt gwüsst. Eba, drum ischs' Grobaseps-Nina amol ghöarig verschrogga, wos denan in der Morgaweid juna verchu sin. Wo dia zwei anenan verbei sin, het d' Nina ganz enzetzt grüeft: Uehli du brensch jo! Un wias dr' Püntelimacher gha het, git er ganz trucha zur Antwort: Joo, joo. Un isch witter glofa. Er het schliesslig gwüsst, wiesoa as es us sinn Jaggasagg brennt het. Noch ein Bahübergang, ischer diregt in Giessa ai un het dr Tschoapa abzoga. Jo un denn, was heter gmacht? Denn, het dr' Uehli seelaruhig dia ganz Jagga ins Wasser ia tünggt un het sich viellicht dengt: für hüt brennt si numa! Wia wenn nüt gsi wär, het er der Tschoapa wieder aaglet, un isch heizua glofa. Aber globsch, der seb Tschoapa het sicher numa grocha, dafür aber tropfet!

Weisch no?

Woma d' Schuah für Konfermatziu bim Schuah-Gritli (Hylti-Schlegel Gritli, Bofelweg 1) koft het? Ih ha mini nid döt koft, i has bi d' Schuahmachers-Anna (Schwendener Anna, Parkplatz neben Räfiser-Lädeli) gholt. Ma het doazmol nähmlig no a bitz gluaget, bi wem asma was koft het, dass denn o neamet veruggt gsi isch! Jo nu, i weiss jedafalls no, dass i en schöana Pömps überchu ha. Gfüagt häter mer nid. Sisch en herta, stiefa uufüegliga Schuah gsi. Aber en schöana, ma het denn schona Frööd gha!

Weisch no?

Woma dahei no kei Badzimmer gha het? Jo klar, doazmol isch ma no ins Schualhuus gu Bada. Doa het ma halt dabei nid eifach nu d' Wasserhähna chöna tschudera lu. Seb isch wohr, aber ma het denn nu ama Samstignomitag bis am Obet chöna gu Bada. Im unera Stogg vom Schualhuus sin zwei Zimmer mit je einera Badwanna gsi. Es het denn Holzröascht am Boda vor da Wanna gha. Dass ma nid grad uf ein bäriga Boda gschtanna isch! Ma het o nu a gwühnlichi Saipfa mitgnu. Da het doa o glanget zum si wäscha. Globsch hüt nähmen en hufa Lütt a halbi Täscha voll verschiedeni Mittel un Wässerli mit! I weiss gär numa, was ma zahlt het fürs Bada? Jo, i denga ötscha achzg Rappa. Es sin albigs ötscha zwänzg bis driessg Lütt an eim Nomitag gu Bada. Un jedesmol, wenn ötschwer fertig gsi isch, het Schualhuus-Abwarti Badwanna wieder putzt. Zu üsera Ziit sin zerscht d' Läna un dr' Tortichob Abwart im Schualhuus gsi. Nochher isch d' Schualhuus-Olga un dr' Hans döta gsi!

Weisch no?

Dr' Platta-Heiri (Müntener Heinrich, Erbweg 4)? Er het a Gmüasablag für Scana vu Schaa gha! Buura hen denn d' Rüebli un Chifel albigs am Obet ab da sechsi em Heiri brocht. Er hets gwoga un mit dena Buura verrechnet. Un denn hets allawil Lütt gha, wo das Gmüas bim Platta-Heiri gholt un zu sich hei gnu hen zum rüschta. D' Chifel hens gschpitzlet un d' Rüebli usghöhlt. Es het albigs dia ganz Familie mitghulfa! Wenn dia Lütt das Gmüas fertig grüschtet gha hen, hen sies wieder zum Heiri brocht. Er hets denn wieder gwoga un mit dena Lütt verrechnet. A paar Rappa hets jedesmol wieder ghi! Es isch en Zuasatzverdenscht für mengi Familie gsi. Nochher isch en Laschtwaga vu dr' Scana chu un het das Gmüas mit uf Schaa.

Weisch no?

Woma bim Riederer-Rösi (Ablagegeschäft für Pferdefleisch, Stationsstrasse 14, Fam. Leeser-Riederer) no Rosswürscht gholt het? Jo sicher, i magmi no guet dra erinnera. Ei Päärli het globi no sechzg Rappa koschtet. Dia sin halt doa no günschtiger gsi, als aneri Würscht. Weisch no woma dia seb hoach, lang Stega duruf het müassa, bis ma im Lada job gsi isch? Jo deng, doazmol simer no ringer d' Stega ui un ai als hüt, mengmol simer jo fascht ui tüfflet. Mir het de groass Küahlschrang allawil gfalla. Mmh, dia sin hüt jo wieder ganz modern. I wüsst gad no ötschis zu dem Rossfleisch! Den verzells. Eba, min Vater het denn albigs gseit: In üserem Huus ghits kei Rossfleisch! Aber will ma jo o ufs Geld het müassa luega, het mi d' Muetter ötscha heimlig gschiggt gu Rosswürscht hola. Sie het denn ä gueti Salotsossa zu dena Würscht gmacht. Es isch jedesmol en gueta Wurschtsalot gsi. Dr' Vater het allawil tüchtig zuaglanget, un wills na an dem beschtimmta Tag bsunders guet tungt het, het er grad nomol gschöpft. Wo i das gseh ha, hani vor luter Angscht, i chöm denn zwenig über, ganz lut grüeft: Pass uf, es sin Rosswürscht! Ohalätz. Dr' Vater het si kehrt, s' Fenschter göffnet un dr' Wurschtsalot zamt ein Täller verussi gworfa. Vu döt aweg het dr' Vater jedesmol, wenns Wurschtsalot ghi het, zerscht ä Rädli unerem Wasserhahna abgwäscha. Denn het er gseh, was fürna Wurscht das es isch!

Weisch no?

Wia s' Wurscht-Bethli (Rhyner Bethli, Fliederweg 3) z Fuass vu Huus zu Huus isch? Jo deng, i gseh sie grad wieder vormer, wia sie dä Tintablaischtift zwüschet da Lippa nass gmacht het, bevor sie Bschtellig schrieba het chöna. Joo jo, sie het denn ötscha amol blaui Lippa gha. Aber was het ma denn binera bschtellt? Würscht un Fleisch, drum het ma jo o Wurscht-Bethli zuanera gseit. Das Fleisch het sie für d' Metzgerei Marti vu Rans verchoft! I globa fascht, a Päärli Würscht het doa no achzg Rappa gkoschtet. Joo, seb chönt schtimma. Sie isch denn albigs ama Mäntig un Frietig do im Dorf gu fröga, was ma bschtella wet. Un ama Zieschtig un Samstig het sie dia bschtellta Sacha denn brocht. Zum das Fleisch vertaila, het sie doch en Aahängger mitera Blechchischta druf gha. Jo, sie isch o bi jedem Wetter umi! Globsch, s' Wurscht-Bethli isch doa en hufa Meter gschuanet mit dem Aahängger. Seb chönt schona si. Un weisch no, sie het doch Tosgani gröcht? Un ä bitz zgroassi Schuah het sie denn o ötscha agha.

Weisch no?

Woma bi s' Babas-Anna (Rohrer-Rhyner Anna, Lebensmittel und Wolle, Untere Gasse 7) albigs Wulla gu poschta isch? I ha amol döt nia Wulla koft! Jo seb globi, d' Bueba hen doazmol onanid glismet. Weisch es du no? Seb denggi, wema in Lada ia chu isch, hets lings un rechts groassi Gschtell gha, wo bis zoberscht gfüllt gsi sin. Jo, un wenn d' Anna überjoba gsi isch, het ma nu knarra, gritzga, Schritt un Tritt ghört bis sie im Lada juna gsi isch. Mmh, seb schtimmt, un wema Wulla füren Pullober choft het, het ma zerscht grad ä Müschterli mit dera Wulla glismet, dass ma gseh het wias den usgsiht. Sie het doch o alls grad usgrechnet, wia hoach, wia breit oder wo ma s' Abni macha muess. Oder wema dahei numa drus oder witer chu isch, het ma am nöchschta Tag uuscheniert wieder hera chöna un denn het sies halt nomol zaiget! Mir Meitla hen halt doazmol ama Obet viel mitenan glismet.

Weisch no?

Woma bim Begg-Rüedi (Bäckerei, Schwendener Rüedi, Bäckereistrasse, Dörrerei) no a Türggabroat für siebezg Rappa überchu het? Jo deng, i ha den zwor meh Frööd gha, wenn i ama Sunntig a zwänzger Stüggli oder a Mering ha dörfa gu hola! Mir hen albigs Föhla un Eier brocht, zum a Föhlabroat bacha lu. Das Föhlabroat het ma wiit umenan gschmeggt! I ha das doa veruggt gern gha. Un mir hen uf d' Weahnacht hi, dahei düari Biira weich gkochet un dura Wolf ai trüllet, un denn globi fasch no ä bitz Schnaps, Fiiga un Bommnüess dazua gmischt. Das hemer denn am Rüedi brocht. Er het no dr' Rescht dazua gmischt, un denn a guets Biirabroat drus bacha. Dass ma gwüsst het, wem wells Broat isch, het dr' Rüedi jedem Chund a aners Muschter ufa Broatteig gmacht. Mmh, un uusglieferet het er o allawil. Bi s' Babas-Anna het ma nähmlig o Broat vum Begg-Rüedi chöna chofa! Döt ia isch er mit ein Velo un am Aahängger gu liefera. Jo, un zwaimol in dr' Wucha, ob Summer oder Winter, isch er z' Fuass mit dr' Chrätza in Geissweid un in Hinnerberg gu Broat bringa. Er isch o albigs mit Ross un Waga in Buchser Alpa ui gu uusliefera. Für a Returweg het er s' frisch Alpschmalz uf a Waga glada, un hets do juna da Buura brocht. Ae soa isch er denn nid läär aha gfahra!

Ganz churz: Ma cha laider neana noluega, wia dr' Räfis-Burgerauer Dialeggt gschrieba würd!

Zum Schluss: Nid ä weisch no?, sondern a herzlichs Dangga vielmol an dia verschiedena Lütt, wo mir ötschis verzellt, ötschis erklärt oder sus ötschwia ghulfa hen!

I ha probiert, en chlina Teil vu all dem verzellta nieder z' schrieba, teilwiis a bitz humorvoll. Viellicht entloggts derno ötschwem a schmunzla, viellicht wegts bi derno ötschwem erinneriga un viellicht zeigts derno ötschwem, wo nid do ufgwachsa isch, ä chlises Stügli Räfis-Burgerau vu frühner!

Ester Spagnolo-Müntener